Γράμμος: Φύση βαθιά

Τα τοπία του διαθέτουν ασύλληπτη ομορφιά. Πήραμε τις φωτογραφικές μηχανές και \"χαθήκαμε\" στις κινηματογραφικές διαδρομές αυτού του ιστορικού βουνού...

Eίχα ακούσει για την ομορφιά του Γράμμου από φίλους ορειβάτες, αλλά δεν είχα δει ανάλογες φωτογραφίες, όπως από το γειτονικό Βόιο. Ομως, ήταν ένα βουνό που πάντα μου ασκούσε μια γοητεία με την ιστορία που το περιβάλλει. Και αυτή την ιστορία την κουβαλάει ακόμα πάνω του. Μάρτυρες τα ναρκοπέδια που βρίσκονται σπαρμένα στις πλαγιές του. Ο ορειβατικός οδηγός είναι ξεκάθαρος: «Μη βγαίνετε από τα μονοπάτια...». Ακόμη και αυτή η κάπως επικίνδυνη διάσταση του βουνού τού προσδίδει μια μοναδικότητα.

Ετσι, ένα πρωινό του Νοεμβρίου μάς βρήκε στο δρόμο για τον Γράμμo. Στη γέφυρα του Βενέτικου το τοπίο αρχίζει να γίνεται διαφορετικό. Τα χρώματα είναι τόσο έντονα, σχεδόν σαν ψεύτικα. Κατακόκκινοι και κατακίτρινοι θάμνοι, έτοιμοι να βουτήξουν στο γαλανό ποτάμι, και όλα αυτά με φόντο κατάμαυρα βράχια. Μετά τη γέφυρα, οι στάσεις για φωτογράφιση ήταν πολύ συχνές, άλλοτε για τα κιτρινοπράσινα χωράφια, άλλοτε για ένα σφενδάμι με ροδοκόκκινα φύλλα που έστεκε σε μια άκρη του δρόμου... Το απόγευμα πια μας βρίσκει στο Νεστόριο να απολαμβάνουμε έναν ηλιόλουστο περίπατο στις όχθες του Αλιάκμονα, εκεί όπου κάθε καλοκαίρι ο τόπος γεμίζει κατασκηνωτές και συγκροτήματα για το διάσημο πλέον river party. Τώρα, όμως, το τοπίο είναι ήσυχο και γαλήνιο, και είμαστε οι μόνοι επισκέπτες. Εμείς και τα πουλιά...

ΕΙΚΑΣΤΙΚΗ ΤΕΛΕΙΟΤΗΤΑ

Η επόμενη ημέρα μας ξεκινάει από το Νεστόριο, μπαίνοντας στους χωματόδρομους του Γράμμου. Οταν κοιτάζει κανείς το χάρτη, διαπιστώνει ένα δαιδαλώδες δίκτυο δρόμων χωρίς καμία εμφανή χρησιμότητα. Σε έναν από αυτούς τους χωματόδρομους προχωράμε, για να ανακαλύψουμε την ομορφιά του βουνού - ο Γράμμος μάς την προσφέρει αβίαστα από τα πρώτα κιόλας χιλιόμετρα: οξιές, δρύες, βελανιδιές, σφενδάμια, όλα μαζί μπλεγμένα, σε μια χρωματική έκρηξη που δεν χωράει ο νους, αλλά που μπορεί και δημιουργεί η φύση! Ενα δάσος τόσο όμορφο, όσο τα περιλάλητα δάση της Βόρειας Αμερικής, όπως αυτά έχουν αποτυπωθεί στα λευκώματα. Και όμως, ο Γράμμος δεν έχει να ζηλέψει σχεδόν τίποτε από αυτά τα δάση. Την προσοχή και τη φροντίδα των ανθρώπων μόνο.

Συνεχίζουμε με το αυτοκίνητο και το τοπίο δεν αλλάζει. Και όλο λέμε «δεν μπορεί, όπου να \'ναι θα τελειώσει, δεν μπορεί τόση ομορφιά να διαρκέσει για πολύ ακόμα...». Και όμως, έρχεται η επόμενη στροφή να μας διαψεύσει, και η επόμενη, και η επόμενη... Ξαφνικά αντικρίζουμε ένα μονοπάτι που μοιάζει βγαλμένο από πίνακα του Μονέ. Κατάφυτο και πολύχρωμο. Αυτό πρέπει να το περπατήσουμε και να απολαύσουμε αργά κάθε εικόνα του, κάθε ήχο του. Εγκαταλείπουμε το αυτοκίνητο και μπαίνουμε στο δάσος, σέρνουμε τα πόδια μέσα στο αφράτο στρώμα που έχουν φτιάξει τα πεσμένα φύλλα, ψάχνουμε για μανιτάρια κρυμμένα κάτω από τις φτέρες και τους κορμούς. Και εκεί, στη μέση του μονοπατιού, το αποτύπωμα που μοιάζει να είναι από αρκούδα δημιουργεί ένα μικρό άγχος και επιστρέφουμε στην αυτοκινητική περιπλάνησή μας στους δασικούς δρόμους. Μόνη ζωντανή παρουσία τις επόμενες ώρες κάποια πρόβατα μαντρωμένα σε στάνες, με απαραίτητο «αξεσουάρ» τα ανεξέλεγκτα τσομπανόσκυλα που μπορούν να κάνουν την πεζοπορία σπορ αδρεναλίνης.

Λίγο πιο κάτω αρχίζουν τα ξέφωτα. Σε μια στροφή συναντάμε μια προτομή του Π. Κόκκαλη -γιατρού την εποχή του εμφύλιου πολέμου- που έχει στηθεί από το ΚΚΕ. Πιο πέρα, σε μια σπηλιά, βρισκόταν και το πρόχειρο νοσοκομείο που είχαν στήσει οι αντάρτες. Παρακάτω μάς περιμένει ο Χάρος, ένας πανύψηλος γκρίζος βράχος από όπου, σύμφωνα με την ιστορία, πήδησαν οι αντάρτες για να μην πέσουν στα χέρια των τότε εχθρών. Στα ριζά του Χάρου, τα δέντρα μικρά σαν μινιατούρες, καμένα και αποσαθρωμένα, συμβάλλουν και αυτά στο δράμα του και στο δέος που νιώθουμε κοιτώντας τον. Ο ήλιος σιγά-σιγά χαμηλώνει πίσω από το βράχο, το φως γίνεται αδύναμο, και είναι η ώρα να αφήσουμε το βουνό για σήμερα και να γυρίσουμε στην ασφάλεια του χωριού. Αύριο μας περιμένουν νέες διαδρομές.

ΕΠΙΣΚΕΠΤΕΣ ΣΤΗΝ ΟΜΙΧΛΗ

Το επόμενο πρωινό ξεκινάμε νωρίς. Ο στόχος σήμερα είναι η αλπική λίμνη Γκίστοβα, ακριβώς πριν από τα σύνορα με την Αλβανία, κάτω από την ψηλότερη κορυφή του Γράμμου. Αφού περάσουμε υπέροχα λιβάδια που κλέβουν λίγο από το χρόνο μας, φτάνουμε στο χωριό Γράμμος, απ\' όπου ξεκινάμε την ανάβαση. Το χωριό είναι πολύ μικρό, με φιλικούς ανθρώπους, πρόθυμους να σε βοηθήσουν να βρεις την αρχή του μονοπατιού.

Μας προειδοποιούν όμως: «Είναι αργά τώρα να πάτε στη λίμνη». Λέγοντας «αργά» δεν ξέρουμε αν εννοούν την ώρα ή την εποχή. Ανεβαίνουμε με ρυθμό, προσπερνάμε ένα εγκαταλελειμμένο στρατιωτικό -κατά πάσα πιθανότητα- καταφύγιο και αφήνουμε γρήγορα πίσω μας τα πρώτα πασσαλάκια που σηματοδοτούν το μονοπάτι. Δέντρα δεν υπάρχουν εδώ πάνω, το τοπίο είναι καθαρά αλπικό. Μόνο χαμηλό κίτρινο χορτάρι, που χορεύει στο ρυθμό του βοριά.

Η ημέρα ήταν καλή, σιγά-σιγά όμως σύννεφα άρχισαν να μαζεύονται και μια ενοχλητική ομίχλη κατεβαίνει μπροστά μας. Είμαστε πια κοντά, αλλά αρχίζουμε να μη βλέπουμε τα επόμενα πασσαλάκια που αποτελούν και τον μοναδικό οδηγό μας, για να μη χάσουμε το μονοπάτι στη γυμνή πλαγιά.

Ελαφρώς απογοητευμένοι, κατηφορίζουμε το βουνό. Ομως, ο Γράμμος έχει και άλλη λίμνη, τη Μουτσάλια, κάτω από τις κορυφές Αρένες. Οσο πλησιάζουμε εκεί, η διάθεση αλλάζει. Απλωτά ξέφωτα, «ξεκούραστα» λιβάδια και συστάδες δέντρων που έχουν πάρει ένα σχεδόν μοβ χρώμα. Τα φύλλα είναι πεσμένα, τα χρώματα είναι διαφορετικά. Εδώ το φθινόπωρο έχει προχωρήσει γρηγορότερα. Φτάνουμε στη λίμνη που λαμπυρίζει με ένα ισχνό πράσινο χρώμα, πριν χαθεί κάτω από το σύννεφο που έρχεται να τη σκεπάσει. Στήνουμε τρίποδα, το κρύο είναι τόσο τσουχτερό και η υγρασία τόσο διαπεραστική, που η μία φωτογραφική παγώνει. Μαζεύουμε γρήγορα τον εξοπλισμό μας, πριν παγώσουμε και εμείς, και καθώς φεύγουμε διαπιστώνουμε ότι κάποιοι -γενναίοι κατά τη γνώμη μας- ετοιμάζονται να κατασκηνώσουν εκεί, μαζεύουν ξύλα για να ανάψουν φωτιά. Παρότι το σκοτάδι καιροφυλακτεί, δεν μπορούμε να αντισταθούμε στον πειρασμό και σταματάμε για λίγες τελευταίες φωτογραφίες. Μακάρι να μπορούσαν να αποτυπώσουν τη μαγεία που νιώθαμε εκείνη τη στιγμή μέσα στο σιωπηλό και σκοτεινό δάσος...

ΠΩΣ ΝΑ ΠΑΤΕ

Με το αυτοκίνητό σας ώς το Νεστόριο του νομού Καστοριάς (510 χλμ. από Αθήνα), που θα αποτελέσει και το ορμητήριό σας. Το Νεστόριο είναι «πύλη εισόδου» στο βουνό για όλα τα τροχοφόρα, τουλάχιστον ώς ένα σημείο του χωματόδρομου. Για τα πιο δύσκολα χρειάζεται 4x4...

ΠΟΥ ΝΑ ΜΕΙΝΕΤΕ

Στο Νεστόριο (νομός Καστοριάς) σε πολύ καλές τιμές, ήτοι στα 40 - 45 ευρώ το δίκλινο!