Έχει το μωρό μου προβλήματα ανάπτυξης?

Καθώς παρατηρείτε το παιδί σας να μεγαλώνει και να κάνει νέα πράγματα, είναι φυσικό να αναρωτιέστε (ή και να ανησυχείτε) εάν η ανάπτυξή του είναι σωστή.

Καθώς παρατηρείτε το παιδί σας να μεγαλώνει και να κάνει νέα πράγματα, είναι φυσικό να αναρωτιέστε (ή και να ανησυχείτε) εάν η ανάπτυξή του είναι σωστή. («Δεν θα έπρεπε να περπατάει τώρα;» ή «Η αδελφή του χρησιμοποιούσε το κουτάλι στην ηλικία του - αυτός γιατί όχι;»). Το πιο πιθανό είναι ότι το παιδί σας αναπτύσσεται σωστά, σύμφωνα με το δικό του χρόνο. Στις περισσότερες περιπτώσεις, τα παιδιά αγγίζουν κάθε αναπτυξιακό ορόσημο (όπως το να πηγαίνουν στην τουαλέτα, ή να μιλάνε), λίγο πιο πριν ή λίγο πιο μετά από τον προσδοκώμενο χρόνο, και αν όχι, γρήγορα το αναπληρώνουν. Από την άλλη, το να επισημανθούν πιθανά προβλήματα νωρίτερα αντί για αργότερα, είναι σημαντικό αν το μωρό σας έχει πράγματι αναπτυξιακή καθυστέρηση.

Τι σημαίνει «αναπτυξιακή καθυστέρηση»;

Οι γιατροί χρησιμοποιούν αυτόν τον όρο όταν ένα παιδί δεν φθάνει στα αναπτυξιακά ορόσημα εντός του ευρέος χρόνου που θεωρείται φυσιολογικός. Η καθυστέρηση μπορεί να αφορά μια ή περισσότερες περιοχές: χονδροειδείς και λεπτές κινητικές δεξιότητες (όπως το περπάτημα και το μουτζούρωμα με ένα μολύβι) επικοινωνιακές και γλωσσικές δεξιότητες (είτε «υποδεκτικές» οι οποίες αφορούν την κατανόηση, είτε «εκφραστικές» οι οποίες αφορούν την ομιλία), δεξιότητες αυτοεξυπηρέτησης (όπως είναι το να πηγαίνει στην τουαλέτα ή να ντύνεται μόνο του) και κοινωνικές δεξιότητες (όπως είναι να έχει οπτική επαφή και να παίζει με τα άλλα παιδιά).

«Είναι σημαντικό να θυμόμαστε ότι ενώ η ανάπτυξη τείνει να εξελιχθεί με μια τυπική πρόοδο - τα περισσότερα μωρά μπουσουλάνε πριν περπατήσουν, παράγουν ήχους πριν πουν την πρώτη τους λέξη – εν τούτοις τα παιδιά αναπτύσσονται σε διαφορετικά επίπεδα και με διαφορετικούς τρόπους», λέει η Claire Lerner, ειδική στην παιδική ανάπτυξη στο “Zero to Three”, μια ΜΚΟ που προωθεί την υγιή ανάπτυξη των παιδιών. Έτσι, για παράδειγμα, ένα μωρό 18 μηνών μπορεί να έχει πολύ προηγμένες κινητικές δεξιότητες γιατί του αρέσει η εξερεύνηση και η αλληλεπίδραση μέσω της κίνησης, αλλά να μη λέει λέξεις, ενώ ένα άλλο της ίδιας ηλικίας μπορεί να λέει λέξεις μαζί αλλά να έχει λιγότερες κινητικές δεξιότητες. «Το σημαντικότερο είναι να παρακολουθείτε αν το παιδί κάνει πρόοδο σε όλους τους τομείς», εξηγεί η Lerner.

Πόσο πιθανό είναι το παιδί μου να έχει αναπτυξιακή καθυστέρηση;

Σύμφωνα με την Αμερικανική Ακαδημία Παιδιατρικής (AAP), οι παιδίατροι έχουν διαπιστώσει ότι το 9% των παιδιών κάτω από την ηλικία των 36 μηνών έχουν κάποιο πιθανό αναπτυξιακό πρόβλημα, όπως δυσκολίες μάθησης, επικοινωνίας, παιχνιδιού, εκτέλεσης φυσικών δραστηριοτήτων ή πρακτικών δεξιοτήτων. Περίπου 16%-18% των παιδιών από τη γέννησή τους ως την ηλικία των 18 τους χρόνων εμφανίζουν διαφόρων τύπων δυσκολίες, όπως προβλήματα στην ομιλία και τη γλώσσα, διανοητική καθυστέρηση, μαθησιακές δυσκολίες, συναισθηματικά προβλήματα ή προβλήματα συμπεριφοράς. Μερικές από αυτές τις δυσκολίες θα έχουν εκλείψει μέχρι να πάνε τα παιδιά στο σχολείο, ενώ άλλες δεν θα εντοπιστούν μέχρι τη δευτεροβάθμια εκπαίδευση. Λιγότερο όμως από το 3% αυτών των παιδιών έχουν σοβαρές ανικανότητες, όπως διανοητική καθυστέρηση, αυτισμό, εγκεφαλική παράλυση, ή σοβαρά προβλήματα όρασης ή ακοής.

Τι τύπους προβλημάτων πρέπει να παρατηρώ;

Οι περισσότεροι γονείς προσέχουν πολύ την ηλικία στην οποία το παιδί τους φθάνει στα βασικά κινητικά ορόσημα, όπως είναι το μπουσούλημα και το περπάτημα. Αλλά μπορείτε να παρατηρείτε επίσης τις πιο λεπτές κινητικές δεξιότητες του παιδιού σας, όπως τη δυνατότητα ή τη μη δυνατότητά του να πάρει τα μπιζέλια από το πιάτο του ή να γυρίσει τις σελίδες ενός βιβλίου. Στο πεδίο της γλώσσας, μπορεί να ανιχνεύσετε ότι το παιδί σας έχει δυσκολία υποδοχής της γλώσσας (να καταλάβει τις έννοιες των λέξεων και των προτάσεων) ή έκφρασης (να εκφράσει τις ιδέες του με λέξεις και προτάσεις). Ή μπορεί να έχει δυσκολία με αυτό που οι γιατροί λένε «επικοινωνιακή πρόθεση», αδυναμία να εκφραστεί κάνοντας πράγματα, ή μιμήσεις, ή να παράγει ήχους.

Είναι καλό να γνωρίζετε το θεωρούμενο ως φυσιολογικό χρονοδιάγραμμα ανάπτυξης των γνωστικών και κινητικών λειτουργιών του παιδιού, για να το χρησιμοποιείτε σαν γενικό πλαίσιο, Έτσι θα ξέρετε ότι συμπληρώνοντας τους 14 μήνες, τα περισσότερα παιδιά μπορούν να φάνε με τα δάχτυλά τους και να μιμηθούν τους άλλους, ενώ στους 17 μήνες μπορούν να χρησιμοποιούν τακτικά έξι λέξεις. Συμπληρώνοντας τους 13 μήνες τα περισσότερα παιδιά μπορούν να τεντωθούν και να πάρουν κάτι, και στους 18 μήνες μερικά μπορούν να βουρτσίσουν τα δόντια τους με βοήθεια.

Έχετε όμως υπόψη σας ότι εάν το παιδί σας γεννήθηκε πρόωρα, μπορεί να χρειάζεται περισσότερο χρόνο από τα άλλα παιδιά για να φτάσει στα ίδια αναπτυξιακά στάδια. Οι περισσότεροι γιατροί εκτιμούν την ανάπτυξη ενός πρόωρα γεννημένου παιδιού με βάση το χρόνο που έπρεπε να γεννηθεί, δηλαδή το 9μηνο παραμονής στη μήτρα, και όχι την πραγματική ημερομηνία γέννησής του.

Τι μπορεί να προκαλέσει μια καθυστέρηση;

Η καθυστερημένη ανάπτυξη έχει μερικές φορές ιατρική αιτία, όπως είναι οι επιπλοκές ενός πρόωρου τοκετού, ή ένα γενετικό πρόβλημα, όπως είναι το σύνδρομο Ντάουν. Θα μπορούσε επίσης να είναι το αποτέλεσμα μιας σοβαρής ασθένειας ή ενός ατυχήματος. Οι καθυστερήσεις στην ομιλία και τη γλώσσα μπορεί να προέρχονται από κάποια ακουστική βλάβη, ή ένα πρόβλημα στο λάρυγγα, το λαιμό, τη ρινική ή τη στοματική κοιλότητα. Οι δυσκολίες «επικοινωνιακής πρόθεσης» έχουν να κάνουν με προβλήματα του κεντρικού νευρικού συστήματος. Συνήθως όμως δεν υπάρχει καμία συγκεκριμένη ιατρική αιτία που να εξηγήσει την αναπτυξιακή καθυστέρηση.

Πότε πρέπει να έλθω σε επαφή με το γιατρό;

Ακολουθήστε τα ένστικτά σας. Ξέρετε καλύτερα τα μωρά σας, είναι πολύ πιο πιθανό να αντιληφθείτε τα προβλήματα - ή τα πιθανά προβλήματα - νωρίς. Αν έχετε μια ερώτηση ή μια ανησυχία, ελέγξτε την, έστω κι αν είναι μόνο για να ησυχάσετε, λέει η Lerner. Είναι ίσως χρήσιμο να καταγράψετε τις εντυπώσεις σας πριν την επίσκεψη στο γιατρό. Υπάρχει κάτι συγκεκριμένο που σας ανησυχεί στον τρόπο που το παιδί σας περπατάει ή μιλά; Φαίνεται να χάνει ένα αναπτυξιακό ορόσημο που πριν είχε φτάσει; Έχετε παρατηρήσει οποιαδήποτε συγκεκριμένα σημάδια φυσικής υστέρησης ή ενδείξεις υστέρησης στη γλώσσα και στην επικοινωνία;

Θα ελέγξει ο παιδίατρος μου για τυχόν αναπτυξιακές καθυστερήσεις;

Ναι. Η αμερικανική AAP τουλάχιστον συστήνει στους παιδιάτρους να ελέγχουν τα παιδιά για πιθανές αναπτυξιακές καθυστερήσεις κατά τις τακτικές επισκέψεις τους. Ο γιατρός σας πρέπει να σας ρωτήσει για ό,τι ανησυχίες έχετε και χρησιμοποιώντας τα διάφορα αναπτυξιακά τεστ, μπορεί να ψάξει τις ειδικές κινητικές δεξιότητες, τις δεξιότητες επικοινωνίας και γλώσσας, και τις γνωστικές ικανότητες του παιδιού σας. Αν βρει κάτι ανησυχητικό, μπορεί να σας παραπέμψει σε έναν παιδίατρο ειδικό στα αναπτυξιακά. Έτσι το παιδί σας θα έχει μια καλύτερη και σε μεγαλύτερο βάθος αξιολόγηση των δεξιοτήτων του. Ή αν το παιδί σας φαίνεται να έχει καθυστέρηση στη γλώσσα ή στην επικοινωνία, μπορεί να σας στείλει σε έναν ειδικό για τη γλώσσα για μια αξιολόγηση που αφορά συγκεκριμένα στη γλωσσική του ανάπτυξη. Φυσικά, τα προβλήματα όρασης και ακοής - που μπορεί να επηρεάζουν την ανάπτυξη - είναι δύσκολο να εντοπιστούν αν δεν είστε επαγγελματίας, γι’αυτό η εξέταση στα μάτια και τα αυτιά του παιδιού σας είναι απαραίτητη.


Πηγή: www.yourbaby.gr